Menu
Oд 29.05.2019 година стапи на сила Законот за практиканство (,,Службен весник на Република Македонија” бр.98/2015), со што се овозможи регулирање на правната материја која се однесува на реализација на практикантска работа кај работодавач.
Придобивки од Законот имаат двете засегнати страни, практикантите и работодавците. За практикантите, односно невработените млади лица до 34 години се нуди можноста за практична работа во реални услови, а со тоа стекнување на знаења, вештини и квалификации со цел поуспешна интеграција во пазарот на трудот. Од другата страна, работодавците имаат можност за ангажирање на соодветен кадар преку обука за време на практична работа со што пополнуваат одредени работни позиции во рамки на својата компанија.
Но што точно утврдува Законот за практиканство?
Најпрво, ги утврдува начинот, условите и постапката за остварување на практикантска работа. Определува дека практикантската работа се однесува на млади невработени лица до 34 години со завршено најмалку основно образование. Уредува дека работодавецот ја обезбедува потребата од практикат со објавување на јавен оглас кој ги содржи условите на ваквиот тип на ангажман.
Го определува максималниот период на практиканството кој може да изнесува 6 (шест) месеци и максималниот број на практиканти кои работодавачот може да ги ангажира, што зависи од вкупниот број на вработени лица на неопределено време.
Законот предвидува и обврска за плаќање на надоместок за практикантската работа на практикантот од страна на работодавачот и тоа во висина од 42% до 74% од минималната нето плата утврдена со закон, за практикантска работа до 3 месеци. Но доколку практикантската работа се реализира подолго од 3 месеци, а најмногу до 6 месеци, месечниот надоместок кој треба да го исплати работодавачот на практикантот од четвртиот месец треба да биде во висина на минималната нето плата утврдена со закон.
Ги уредува правата и обврските на практикантите и работодавачите и ги утврдува елементите кои треба да ги содржи Договорот за практиканство.
Во рамки на позитивните услови за практикантите нормирани во законот, е тоа што за време на практикантската работа практикантот не ги губи правата по основ на невработеност и правата од областа на социјална заштита утврдени и стекнати согласно закон.
Со Законот се предвидени и одредби за едукација, прекршочни одредби, одредба за одмерување на глоба и одредба за водење на прекршочна постапка.
Законот за враќање на дел од данокот на додадена вредност на физичките лица започна со својата примена од 1ви јули 2019 година.
1.На кој начин се остварува правото на враќање на дел од ДДВ?
Правото на враќање на ДДВ се остварува со пријавување на податоците од бар кодот на фискалната сметка преку апликативен софтвер за оваа намена на Управата за јавни приходи.
Лицата кои ги исполнуваат условите за остварување на правото на враќање на ДДВ и кои се регистрирани на системот е-Персонален данок, потребно е на својот уред да ја симнат апликацијата ‘’МОЈ ДДВ’’, со која преку скенирање на баркодот од фискалните сметки се овозможува остварување на правото на поврат на ДДВ.
Правото за враќање на данокот може да се оствари само еднаш за една фискална сметка.
2.Кои се условите за остварување на правото на поврат на ДДВ?
Правото на враќање на дел од ДДВ имаат физичките лица кои:
-имаат навршени 15 години;
-поседуваат валиден документ за лична идентификација – лична карта или патна исправа издадени од надлежен орган во Република Северна Македонија;
-се регистрирани на системот е-Персонален данок на Управата за јавни приходи и
-поседуваат трансакциска сметка кај носител на платен промет во Република Северна Македонија.
3. На кои фискални сметки не се однесува правото на поврат на ДДВ?
Одредбите на Законот за враќање на дел од ДДВ не се однесуваат на фискалните сметки кои се издаваат од лицата кои извршуваат континуиран промет и за кои се предвидени последователни плаќања, односно за сметки за струја, вода, телефонски услуги, греење, ладење и друго.
Правото за поврат на ДДВ не се однесува и на фискалните сметки за кои е издадена сметкопотврда, фактура или друг документ кон правно лице, трговец поединес, физичко лице кое врши самостојна дејност и физичко лице регистрирано за цели на ДДВ.
За фискалните сметки над 30.000 денари и сторнираните фискални сметки се исто така не се остварува правото за поврат на ДДВ.
5. Колкава е висината на делот од данокот на додадена вредност кој се враќа на физичките лица?
Враќањето на данокот, согласно одредбите на Законот, е во висина од 15% од ДДВ искажан во фискалната сметка.
Пример: На фискална сметка од 1.000,00 денари, со висина на стапка на ДДВ од 18%, се враќа данок во износ од 27 денари.
6. Во кој рок се остварува враќање на данокот?
Враќањето на данокот се врши во рок од 60 дена по истекот на календарското тримесечје во кое е издадена фискалната сметка. Така на пример, за фискална сметка од 15ти јануари, враќањето на данокот треба да се изврши најдоцна до 31ви мај.
Најнискиот износ за враќање на данокот за едно тримесечје е 50 денари. Доколку износот за враќање е помал од 50 денари, истиот се префрла за исплата за наредното тримесечје.
Вратениот износ на ДДВ не претставува доход кој подлежи на оданочување со данок на личен доход.
7. Какви прекршочни одредби утврдува Законот за враќање на дел од ДДВ?
Согласно одредбите на Законот, предвидена е глоба од 250 евра во денарска противвредност за физичките лица кои ќе пријават фискална сметка која не се однесува правото на поврат на ДДВ (фискални сметки за кои е издадена сметкопотврда, фактура или друг документ, како и сметки за струја, вода, телефонски услуги, греење, ладење и слично)
Утврдена е глоба во висина од 250-1.000 евра во денарска противвредност за издавачот на фискална сметка кој нема да ја пријави сторнираната фискална сметка во Управата за јавни приходи. Воедно, предвидена е глоба и за одговорното лице во правното лице во висина од 150-250 евра во денарска противвредност за истиот прекршок.
Правото на исплата на регрес за годишен одмор, односно К-15 е воспоставено со Општиот колективен договор за приватниот сектор од областа на стопанството и се однесува на сите вработени лица во приватниот сектор во Република Северна Македонија.
Од 1ви јули до 31ви декември трае законската обврска на работодавците од приватниот сектор за исплата на регрес за годишен одмор.
Кој има право на регрес за годишен одмор, односно К-15?
Право на регрес за годишен одмор имаат работниците од приватниот сектор под услов работникот да е во непрекинат работен однос кај работодавачот во период од најмалку 6 (шест) месеци во тек на календарската година.
Како се пресметува висината на регресот за годишен одмор?
Согласно одредбите на Општиот колективен договор за приватниот сектор од областа на стопанството, Регрес за годишен одмор се исплаќа во висина од најмалку 40% од основицата.
Основица за пресметка на регресот за годишен одмор е просечната месечна нето плата по работник во Република Северна Македонија, исплатена во последните три месеци.
Дали може да се утврди регрес за годишен одмор во помал или поголем износ од утврдениот во ОКД за приватниот сектор од областа на стопанството?
Кај работодавачите кај кои настанале тешкотии во работењето, ценејќи ја економско-финансиската состојба на работодавачот, по задолжителна претходна консултација со синдикатот на ниво на гранка, односно оддел, со спогодба потпишана од работодавачот и репрезентативната синдикална организација може да се утврди регрес за годишен одмор во помал износ од износот утврден со овој колективен договор
Може да се утврди регрес во поголем износ со негово нормирање во рамки на колективен договор на ниво на дејност или колективен договор на ниво на работодавач.
Дали се плаќа данок на личен доход и данок на добивка на исплатениот регрес за годишен одмор?
Согласно член 15 став 1 алинеја 2 од Законот за данок на личен доход (,,Службен весник на Република Македонија’’бр.241/18), надоместоците на трошоци поврзани со работа утврдени со Законот за работните односи, општиот колективен договор за приватниот сектор од областа на стопанството,граѓанските колективни договори, колективниот договор на ниво на работодавач и прописите за органите на државната управа, се сметаат за доход од работа за кој се плаќа данок на личен доход во висина утврдена согласно одредбите на законот.
Согласно член 9 став 1 точка 2 алинеја 6 од Законот за данок на добивка (,,Службен весник на Република Македонија’’ бр. 112/14, 129/15, 23/16, 190/16 и 248/18, регресот за годишен одмор во висина на минималниот износ утврден со одредбите на ОКД од 40% од основицата, не подлежи на одданочување на данок од добивка. Данок на добивка се исплаќа за секоја исплата во висина над 40% од основицата.
Каде можат да се обратат работниците на кои работодавецот нема да им исплати регрес за годишен одмор во предвидениот рок, односно најкасно до 31 декември во тек на календарската година?
Работниците на кои нема да им биде исплатен регресот за годишен одмор дека можат да побараат интервенција од Државниот инспекторат за труд, или пак да поведат судска постапка за заштита на своите права.
Казни за непочитување на правото на регрес за годишен одмор
Законодавецот предвидува казна во висина до 4.000 евра, од кои од 2.000 до 3.000 евра се за фирмата и од 500 до 1.000 евра за одговорното лице во неа.
Законодавецот предвидува и казна затвор од една година за работодавците кои ќе исплатат регрес, а потоа ќе бараат од работниците делумно или целосно да им го вратат.
Државниот инспекторат за труд врши надзор над спроведување на процесот на исплата на регрес, по пристигната пријава или самоиницијативно по случаен избор.
Собранието на Република Северна Македонија, на седницата одржана на __________.2019 година го донесе Законот за изменување и дополнување на Законот за финансиска дисциплина. Законот е објавен во Службениот весник на Република Македонија бр.____/2019 од ______.2019 година.
Основната цел на законодавецот при донесување на измените и дополнувањата е натамошно усогласување на Законот за финансиска дисциплина со Директивата 2011/7/ЕУ за борба против задоцнето плаќање во комерцијални трансакции.
Со измените и дополнувањата се врши намалување на износот на надоместокот за доцнење при исполнувањето на паричната обврска од должникот, од досегашните 3.000 денари, на 2.400 денари. Имено, при непочитување на договорениот рок или законскиот рок за исполнување на паричните обврски кои произлегуваат од реализацијата на деловните трансакции, доверителот има право на надоместок во износ од 2.400 денари, без претходно потсетување и опомена на должникот. Со ваквата нормираност, јасно се утврдува дека потсетувањето и опомената не претставуваат услов за остварување на надоместокот за доцнење при исполнување на паричната обврска.
Воедно, со Законот за изменување и дополнување на Законот за финансиска дисциплина се утврдува надлежност на Министерството за економија – Државен пазарен инспекторат над спроведувањето на одредбите на овој закон од страна на економските оператори од приватниот сектор.
Одредбите кои се однесуваат на основот за спроведување на надзор од страна на надлежните институции (Министерство за финансии – Финансиска инспекција и Министерство за економија – Државен пазарен инспекторат), и одредбите за висината на глобите кои може да се изречат при прекршочните постапки остануваат исти и се движат од 1.000 до 10.000 евра.
Со цел навремено исполнување на паричните обврски кои произлегуваат од реализацијата на деловните трансакции, а со тоа почитување на одредбите на Законот за финансиската дисциплина и избегнување на високи глоби, потребно е, деловните субјекти континуирано и навремено да ги евидентираат приходите, расходите и обврските во деловните книги. Навремената евиденција претставува основ за спроведување анализа на финансиското работење, обезбедување на оптимизација на обврски и нивно планирање.
Од 1ви јуни 2019 година, стапија на сила одредбите на Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам (,,Сл.весник на Република Македонија’’ бр.120/18), со кои се утврди нов праг на максималниот износ за плаќање во готовина.
Согласно член 182 став 2, а во врска со член 48 од Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам, забраната за плаќање со готовина на стоки и услуги се однесува на готовински плаќања, во износ од 500 евра или повеќе во денарска противвредност во вид на една или повеќе очигледно поврзани трансакции, што не е извршено преку банка, штедилница или преку сметка во друга институција која дава платежни услуги.
Субјектите што со закон се овластени за регистрација на хартии од вредност, друг имот или правни работи, или за пријавување или вршење на пренос на пари, хартии од вредност или друг имот, можат да извршат таква регистрација или пренос само ако клиентот поднесе доказ дека преносот на парите над износот од 500 евра или повеќе во денарска противвредност е извршен преку банка, штедилница или преку сметка во друга институција која дава платежни услуги.
Готовина се книжни и ковани пари кои согласно закон се во оптек во Република Македонија или во странска држава.
На кој начин може да се изврши плаќање на стоки и услуги над утврдениот праг од 500 евра во денарска противвредност?
Со користење на платежни картици, со уплатница во банка, преку штедилница или преку сметка во друга институција која дава платежни услуги.
На кого не се однесува забраната?
Забраната за плаќање во готовина во износ од 500 евра или повеќе не се однесува единствено на приредувачите на игри на среќа.
Кој врши надзор во однос на примената на забраната за готовински плаќања?
Управата за јавни приходи во согласност со своите надлежности врши надзор врз правни и физички лица во однос на примената на забраната за готовински плаќања во износ од 500 евра или повеќе во денарска противвредност.
Какви прекршочни одредби утврдува Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам за непочитување на забраната за готовински плаќања?
Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам предвидува глоба во износ од 30.000 евра во денарска противвредност за правното лице, односно трговец поединец кој ќе постапи спротивно на забраната утврдена во член 182 став 2, а во врска со член 48 од истиот Закон.
За лице кое врши јавно овластување или за физичко лице, предвидена е глоба во износ од од 12.000 до 15.000 евра во денарска противвредност.
во врска со предложениот Нов Закон за данок на личен доход кој треба да започне да се применува од 01 јануари 2019 година, а ќе престане да важи постојниот Закон за персонален данок од доход и други измени на законските решенија во Законот за УЈП, Законот за спречување на перење пари и финансисрање тероризам (ЗСППФТ) и Законот за фискализација
Со предложениот Закон за данок на личен доход се уредува оданочувањето на личниот доход на физичките лица, обврзникот за плаќање на данокот, даночната основа за пресметување на данокот, даночните стапки, роковите за плаќање на данокот и други прашања значајни за утврдување и плаќање на данокот на личен доход.
Новиот предлог закон доходот го категоризира во две основни видови категории на дохот и тоа:
————————————————————————————————————–
Годишна даночна основа (бруто) до 1.080.000,00 – применлива стапка 10%
Годишна даночна основа (бруто) од 1.080.001,00 – применлива стапка 18%
При поединичени бруто исплати до 90.000 – применлива стапка 10%
Од 90.001,00 – применлива стапка од 18%
—————————————————————————————————————
Годишна даночна основа (нето) до 972.000,00 – прогресивна стапка 11,1111 %
Годишна даночна основа (нето) од 972.001,00 – прогресивна стапка 21,9512%
При поединичени нето исплати до 81.000,00 – прогресивна стапка 11,1111%
Од 81.001,00 – прогресивна стапка од 21,9512%
—————————————————————————————————————-
-Недвижен имот продаден во период од 3 години по стекнувањето доколку живее во него 1 година пред продажбата (90% * 15%
– Недвижен имот продаден по 5 години од стекнувањето (не се оданочува)
– Од хартии од вредност (90% * 15%)
– Учество во капиталот (90% * 15%)
– Друг подвижен имот (90% * 15%)
– Нематерјален имот (100% *15)
добивки од игри на среќа, доход од осигурување и друг доход.
Овие видови на доход се оданочува со единствена применлива стапка од 15%.
Рамен данок од 15% независно од висината на бруто доходот односно рамен данок од 17,6471% независно од висината на нето доходот.
Останатите придонеси остануваат непроменети
Заклучок: придонесите од плати се зголемуваат за 0,50%
Бруто плата од 25.000 во декември 2018 НЕТО = 17.178,00
Бруто плата од 25.000 во јануари 2019 НЕТО = 17.113,00
РАЗЛИКА = 65,00 на месчно ниво
Неопремена просторија:
Бруто доход = 60.000,00
Признати трошоци = 6.000,00
Даночна основа = 54.000,00
Данок од доход= 8.100,00
Нето износ за исплата= 51.900,00
ОПРЕМЕНА просторија
Бруто доход = 60.000,00
Признати трошоци = 9.000,00
Даночна основа = 51.000,00
Данок од доход= 7.650,00
Нето износ за исплата= 52.350,00
—————————————————————————————————————-
Глобите за неприменување на овие одредби од ЗСППФТ изнесуваат 30.000 евра за правното лице и 30% од одмерената глоба на правното лице за одговорното лице (9.000 вера).
Управата за јавни приходи има обврска да прибира податоци за сите поединечни исплати на физичките лица преку трансакциските сметки кои се водат во овластените банки.
Овластените банки имаат обврска до 28.02.2019 година до УЈП да достават податоци за носителот на платен промет (банката); податоци за физичкото лице примач (име презиме и ЕМБГ); податоци за налогодавачот; податоци за износот на приливот и други податоци за приливот (шифра и основ за исплата, шифра на земја и валута ако исплатата е од странство).
Сметано од јануари 2019 година банките овие податоци до УЈП ќе ги доставуваат во рок од 15 дена во месецот за претходниот месецот.
Со оваа новина во секое време Управата ќе ги има информациите за исплатите кон физичките лица по сите основи (оданочиви и неоданочиви).
За лицата кои имаат примања – данок од доход од странство данокот на личен доход имаат обврска да го плаќаат во рок од 10 дена во месецот за претходниот месец.
Членот 25 став (1) од Законот за даноците на имот („Службен весник на Република Македонија“ број 61/2004, 92/2007, 102/2008, 35/11, 53/11, 84/12, 188/13, 154/15, 192/15 и 23/16), гласи:
„Данок на промет на недвижности не се плаќа:
1) на прометот на недвижности во постапката на експропријација;
2) кога странско дипломатско, односно конзуларно претставништво го пренесува правото на сопственост на недвижности, под услов на реципроцитет;
3) кога правото на сопственост се пренесува заради намирување на обврските по основа на јавни приходи во постапката за присилна наплата;
4) на прометот на недвижности меѓу државни органи, меѓу државни органи и општините и меѓу општините;
5) на прометот на недвижности во постапката на конфискација;
6) на прометот на станови во општествена сопственост, доколку во купопродажниот договор не е уредено чија е обврската за плаќање на данокот;
7) кога правото на сопственост на недвижност се пренесува на државни органи заради наплата на побарувања во стечајни и извршни постапки;
8) кога правото на сопственост на недвижност се пренесува на давателот на доживотното издржување кој во однос на примателот на издржувањето се наоѓа во прв наследен ред и тоа само за делот на недвижноста кој би го наследил според Законот за наследување и без давање на издршката;
9) на првиот промет на станбени згради и станови кој ќе се изврши во период до пет години по изградбата на кој е пресметан данок на додадена вредност;
10) при вложување на недвижности во капиталот на трговските друштва;
11) на тргувањето со хартии од вредност, во смисла на Законот за хартии од вредност и
12) кога правото на сопственост на недвижност се пренесува на банките како доверители, заради наплата на парично побарување, доколку во рок од три години го продадат стекнатиот имот.“.
Одредбата од членот 25 став (1) точка 10) од Законот за даноците на имот треба да се толкува, така што, кога се спроведува статусна промена како присоединување, спојување и поделба на друштвата со која се врши и пренос на имот (недвижност) во капиталот на друштвата, се смета за вложување на недвижности во капиталот на трговските друштва со што даночните обврзници се ослободени од плаќање на данок на промет на недвижност.