Menu
Со измените во Законот за градење, кои стапија на сила на 25.10.2022 година, се поедноставува процедурата за поставување фотоволтаици и за граѓаните и за бизнисите.
Поставувањето на фотонапонски електроцентрали на објектите до 6 киловати за домаќинствата и до 40 киловати за компаниите е без административни постапки и не е потребно издавање на одобрение за градење од локалната самоуправа.
Инвеститорите се должни да ја известат Општината и да ги достават потребните документи, односно да достават известување за поставување на фотонапонска електроцентрала кон кое ќе приложат копија од лична карта за физички лица или Извод од Централен регистар за правни лица, имотен лист за објектот на кој се предвидува да се постави фотонапонската електроцентрала, со право на сопственост на инвеститорот. Доколку објектот не е во сопственост на инвеститорот, се доставува договор или согласност од сопственикот на објектот, како и основен проект за фотонапонска електроцентрала до 6 киловати за домаќинствата, односно до 40 киловати за компаниите.
Со измените се предвидува посебна постапка за поставување на фотонапонски електроцентрали на објекти, без издавање на решение за поставување, од страна на потрошувачи-производители кои произведената електрична енергија ја користат за сопствена потрошувачка, а вишокот на произведената енергија го предаваат во електродистрибутивна мрежа.
Контролата дали се поставени фотоволтации како што е предвидено со проектот ќе ја вршат општинските инспектори.
Во ,,Службен Весник на РСМ’’ бр. 202/22 објавена е Одлуката за изменување на Одлуката Одлуката за определување на добрата и услугите за кои даночен должник е даночниот обврзник кон кого е извршен промет од страна на друг даночен обврзник.
Со Одлуката се утврдува што спаѓа под енергетски централи при што се наведуваат: хидро електроцентрали, ветерни електроцентрали, фотонапонски електроцентрали, термоелектроцентрали на биомаса, термоелектроцентрали на биогас, термоелектроцентрали на јаглен, геотермални електроцентрали, нуклеарни електроцентрали, електроцентрали на природен гас, објекти за производство на топлинска енергија, како и високоефикасни комбинирани постројки за производство на електрична и топлинска енергија.
Согласно измената, на прометот на изградба на фотонапонски електроцентрали ќе се применува механизмот на пренесување на даночна обврска.
Централниот регистар на Република Северна Македонија на својот веб портал известува за обврската утврдена со Законот за вршење на сметководтвени работи, која се однесува на упис на податокот за лиценца во Централниот регистар.
Имено, во член 63 став 4 од Законот за вршење на сметководствени работи член произлегува законската обврска за трговците поединци – сметководители, трговците поединци – овластените сметководители и друштвата за вршење сметководствени работи кои се запишани во „Регистарот на трговците поединци – сметководители”, „Регистарот на трговците поединци – овластените сметководители ” и „Регистарот на друштвата за вршење сметководствени работи” на кои им е издадена ЛИЦЕНЦА за вршење на сметководствени работи и кои до денот на влегувањето во сила на овој Закон, податокот за ЛИЦЕНЦА за работа не го запишале во Централниот регистар на РСМ се должни да извршат упис во Централниот регистар во рок од 60 дена од денот на влегување во сила на Законот за вршење на сметководствени работи.
Постапката за упис во Трговскиот регистарот и регистарот на други правни лица што се води во Централниот регистар на РСМ се поведува со поднесување пријава за упис во електронска форма преку едношалтерскиот систем, согласно Законот за едношалтерски систем и водење на трговскиот регистар и регистар на други правни лица („Службен весник на Република Македонија“ бр. 84/05, 13/07, 150/07, 140/08, 17/11, 53/11, 70/13, 115/14, 97/15, 192/15, 53/16 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 98/19, 122/21 и 215/21) и Законот за трговски друштва („Службен весник на Република Македонија“ бр. 28/04, 84/05, 25/07, 87/08, 42/10, 48/10, 24/11, 166/12, 70/13, 119/13, 120/13, 187/13, 38/14, 41/14, 138/14, 88/15, 192/15, 6/16, 30/16, 61/16, 64/18 и 120/18 и „Службен весник на Република Северна Македонија“бр. 290/20, 215/21 и 99/22).
Кон пријавата за упис како прилог се приложува Лиценцата за работа .
Законот влезе во сила на 09.08.2022 година, што значи рокот на предметната обврска е заклучно со 08.10.2022 година.
На 09.08.2022 година започна со примена новиот Закон за вршење на сметководствени работи.
Законот го уредува начинот и постапката на водење на дисциплинска постапка против сметководител односно овластен сметководител.
Дисциплинската комисија е составена од пет члена со мандат од две години. Претседателот и членовите на дисциплинската комисија ги избира Собранието на Институтот на предлог на Управниот одбор, од кои тројца членови од редот на членовите на Институтот и двајца членови се надворешни стручни лица од областа на деловното право, финансиите, сметководството и ревизијата.
Дисциплинска постапка против физичко лице, вршител на сметководствени работи, се поведува по поднесено барање на органите на Институтот, правниот субјект каде е вработен и на писмено барање на државен орган.
Дисциплинската комисија е должна во рок од 30 дена од денот на поднесеното барање да донесе:
– Решение со кое се отфрла предлогот за поведување на дисциплинска постапка доколку предлогот е поднесен од неовластен или анонимен подносител;
– Решение со кое лицето се ослободува од одговорност дека сторило дисциплинска повреда или
– Решение во кое на лицето му се утврдува сторена дисциплинска повреда и во кое му е изречена соодветна дисциплинска мерка.
Дисциплинската комисија за дисциплинска повреда може да изрече дисциплинска мерка јавна опомена, парична казна, времено бришење од соодветниот регистар на Институтот и бришење од соодветниот регистар на Институтот и одземање на уверение на сметководител, односно овластен сметководител.
Рокот на застареност за започнување на дисциплинската постапка е една година од дознавањето на дисциплинската повреда и три години од денот на сторување на повредата.
Дисциплинската мерка јавна опомена се изрекува на физичко лице, вршител на сметководствени работи ако:
– без оправдана причина не ја плати членарината во рок од три месеци по истекот на утврдениот рок за плаќање;
-не ги чува на соодветен и правилен начин трговските/деловните книги и останатата сметководствена документација утврдена со закон;
-без оправдани причини одбие да изврши примопредавање на сметководствена документација при престанокот на договорот за вработување кај вршителот на сметководствени работи, односно на договорот за вршење сметководствени услуги склучен со обврзникот за водење сметководство;
– не присуствува на две последователни седници како член на Собранието на Институтот, Надзорен одбор или Управен одбор, без претходна најава или писмено оправдание;
– со своето однесување го нарушува угледот на сметководствената професија и
-одбива или несовесно ги исполнува обврските определени со Статутот и актите на Институтот.
Дисциплинската мерка – парична казна во висина од 30% од една просечна месечна нето – плата исплатена по вработен во Република Северна Македонија за месецот во кој е изречена дисциплинската мерка му се изрекува на физичко лице, вршител на сметководствени работи, кој ќе ја повтори истата повреда за која претходно му била изречена дисциплинска мерка – јавна опомена.
Дисциплинската мерка – времено бришење од соодветниот регистар во траење до една година, му се изрекува на физичко лице вршител на сметководствени работи ако:
– не ја почитува обврската за континуирано професионално усовршување во согласност со овој закон;
– не го извести Институтот за сите промени во врска со податоците содржани во соодветниот регистар во согласност со овој закон;
– предизвика очигледна материјална штета на субјектот каде е вработен при вршењетона сметководствените работи;
– несовесно и нестручно врши сметководствени работи без почитување на прописите и Меѓународниот кодекс на етика за професионални сметководители;
– потпише годишна сметка/финансиски извештаи и даночни пријави/биланси за обврзник за водење на сметководствени работи со кој нема склучено договор за вработување на полно или скратено работно време;
– потпише годишна сметка и даночни пријави за обврзник за водење на сметководствени работи за кој друштвото за водење на сметководствени работи и/или трговецот-поединец сметководител или овластен сметководител каде што е вработен нема склучено договор за вршење на сметководствени работи.
Дисциплинската мерка – бришење од соодветниот регистар и одземање на уверението на сметководител односно овластен сметководител се изрекува ако:
– врши сметководствени работи за времетраењето на мерката времено бришење од соодветниот регистар;
– го поставува личниот финансиски интерес во судир со положбата и статусот на професијата сметководител;
– оддава информации стекнати при вршење на сметководствените работи;
– го повтори прекршокот за кој е предвидена дисциплинска мерка времено бришење од соодветниот регистар;
– одбива да даде податоци на државни органи, правни лица и на граѓани, доколку давањето на податоците е пропишано со закон и
– дава неточни податоци на државни органи, правни лица и на граѓани, доколку давањето на податоците е пропишано со закон.
Против решението на дисциплинската комисија со кое се изрекува дисциплинска мерка може да се поведе управен спор пред Управниот суд на Република Северна Македонија во рок од 30 дена од денот на приемот на решението.
Во Службен весник на РСМ бр. 173/2022 објавен е новиот Закон за вршење на сметководствени работи, кој започнува со примена од 09.08.2022 година.
Со законот, меѓу другото, се уредува и начинот на вршење на контрола на квалитетот на работењето на трговецот поединец – сметководител, трговецот поединец – овластен сметководител и на друштвото за вршење сметководствени работи (во натамошниот текст: субјекти на контрола) заради документирано оценување на нивното законско и правилно работење.
Со кој акт е пропишан начинот на вршење на контролата на квалитетот на работењето?
Контролата на квалитетот на субјектите на контрола се врши врз основа на Правилник донесен од Управниот одбор на Институтот, во кој се пропишани начинот и процедурите за вршењето контрола на субјектите на контрола.
Кој ја врши контролата на квалитетот на работењето?
Контролата на квалитетот на работењето ја вршат сметководители односно овластенисметководители вработени во стручната служба на Институтот кои имаат:
-статус на сметководител или овластен сметководител и се запишани во соодветните регистри на Институтот и
-непрекинато најмалку пет години работно искуство во вршењето на сметководствени работи.
Што опфаќа контролата на квалитетот на работењето?
Контролата на квалитет на работењето на субјектите на контрола опфаќа проверка и проценка на:
– исполнувањето на барањата на Меѓународниот кодекс на етика за професионалните сметководители на IFAC, актите на Институтот и овој закон;
– исполнувањето на барањата за независност во однос на обврзникот за водење сметководство;
– квантитетот и квалитетот на ангажирани човечки ресурси;
– исполнување на условите за поседување на лиценца за вршење на сметководствени работи;
– исполнување на условите на вработените за упис во соодветниот регистар на Институтот и
– адекватноста на политиките и процедурите на системот на внатрешни контроли на работењето.
На кој начин се спроведува контролата на квалитетот на работењето?
Контролата на квалитет на субјектите на контрола се врши преку вонтеренска и теренска контрола.
Вонтеренската контрола се спроведува како редовна контрола кај сите субјекти на контрола задолжително еднаш годишно преку собирање, обработка и анализа на годишниот прашалник за контрола што Институтот го доставува електронски до субјектите на контрола најдоцна до 20 декември во тековната година. Субјектите на контрола се должни годишниот прашалник за контрола пополнет да го достават електронски до Институтот најдоцна до 31 март во тековната за претходната година.
Доколку се утврдат неправилности или незаконитости во работењето кај субјектите на контрола, може да се спроведе и дополнителна вонтеренска контрола врз основа на дополнителен прашалник, кој се доставува електронски до субјектите на контрола.
Доколку со вонтеренската контрола се утврдат сериозни неправилности или незаконитости, може да се изврши теренска контрола и/или да изречат контролни мерки согласно одредбите на законот.
Теренска контрола кај сите субјекти на контрола се спроведува најмалку еднаш во пет години.
По исклучок, периодот помеѓу две теренски контроли може да биде и пократок доколку со претходната теренска контрола квалитетот на работењето е оценет како незадоволителен или кога директната теренска контрола се спроведува на барање на клиентот на субјектот на контрола или друга заинтересирана страна.
Контролата на квалитет на работењето на субјектите на контрола се спроведува според годишна програма.
Теренската контрола се спроведува заради проверка на законско и правилно работење. Утврдувањето на опфатот на теренската контрола се врши врз основа на бројот и структурата на вработени, процентуална застапеност на клиентите според големината и формата на организирање, природата, видот, опфатот и сложеноста на пристапот и начините за вршење на сметководствените работи што ги врши субјектот на контрола.
Контролорот составува извештај за извршената теренска контрола во кој ги наведува утврдените неправилности и/или незаконитости, рокот за нивно отстранување и предлага контролни мерки.
Извештајот за извшената теренска контрола се доставува до Управниот одбор и до субјектот на контрола кој има право на приговор во рок од осум работни дена од денот наприемот на приговорот на Извештајот. Управниот одбор одлучува по приговорот во рок од седум работни дена од денот на приемот.
Субјектот на контрола е должен во рокот определен во извештајот да ги отстрани утврдените неправилности и незаконитости и до Институтот да поднесе извештај во кој ќе ги опише преземените мерки и ќе приложи документи и докази за отстранување на неправилностите и незаконитостите.
Какви контролни мерки може да предлага контролорот при утврдени неправилности и/или незаконитости?
Контролните мерки за субјектите на контрола може да бидат:
– наложување на работи и обврски кои придонесуваат за воспоставување на законитост и усогласување на работењето со овој закон;
– донесување и примена на акциски план, интерни политики и процедури со кои се уредува работењето и следењето на системот на внатрешни контроли;
-донесување и примена на интерни акти – политики и процедури за постапување и следење на работата со доверливи податоци.
Во Службен весник на РСМ бр. 173/2022 објавен е новиот Закон за вршење на сметководствени работи, кој започнува со примена од 09.08.2022 година.
Една од новините во законот е уредувањето на континуираното професионално усовршување, кое се разликува од претходното уредување со Законот за вршење на сметководствени работи („Службен весник на РМ“ број 95/12, 188/13, 27/14, 154/15, 192/15, 23/16, 190/16 и 193/17).
Заради надградување на знаењето во областа на сметководството, сметководителите се должни да посетат обука за континуирано професионално усовршување од најмалку 90 часа за период од три години, при што најмалку 24 часа во текот на една година, притоа првиот циклус од три години, односно првата година во која почнува да тече оваа обврска е годината која следи по годината во која сметководителот е впишан во регистарот на сметководители.
Заради надградување на знаењето во областа на сметководството, овластените сметководители се должни да посетат обука за континуирано професионално усовршување од најмалку 120 часа за период од три години, при што најмалку 32 часа во текот на една година, притоа првиот циклус од три години, односно првата година во која почнува да тече оваа обврска е годината која следи по годината во која овластениот сметководител е впишан во регистарот на овластени сметководители.
Континуираното професионално усовршување се спроведува преку:
– обуки од областа на меѓународните стандарди за финансиско известување и законската регулатива во Република Северна Македонија релевантна за вршење на сметководствени работи;
– присуство на меѓународни семинари, работилници, симпозиуми и други видови организирана едукација, претходно одобрени од Институтот;
– учество како предавач на претходно наведените настани;
– објавување статии во домашни публикации со каталогизација во Национална и универзитетска библиотека и меѓународни стручни публикации, претходно одобрени од Институтот;
– менторство при практична обука од областа на сметководството на студенти со потпишан договор меѓу институцијата и физичкото лице овластениот сметководител – ментор, сметководител – ментор или друштвото за водење на сметководство, трговец поединец – овластен сметковдител, трговец поединец – сметководител;
– менторство на магистранти и докторанти од областа на сметководството и ревизијата со потпишан договор меѓу институцијата и физичкото лице овластениот сметководител – ментор, сметководител – ментор или друштвото за водење на сметководство, трговец поединец – овластен сметководител и трговец поединец – сметководител;
– менторство при практична обука од областа на сметководството и ревизија на сметководствен приправник кое е вработено или има статус на практикант согласно со овој закон и
– други облици на континуирано професионално усовршување утврдени со акт на Институтот.
Сметководителот, односно овластениот сметководител е должен најмалку 60% од часовите за период од три години да ги оствари преку докажани обуки кои би можеле да се потврдат и проверат, а минимум 20 часа во годината преку посета на обуки од областа на меѓународните стандарди за финансиско известување и законската регулатива во Република Северна Македонија релевантна за вршење на сметководствени работи.
Обуката од областа на меѓународните стандарди за финансиско известување и законската регулатива во Република Северна Македонија релевантна за вршење на сметководствени работи се одржува со физичко присуство во простории кои исполнуваат просторни и технички услови со соодветен дидактички пристап за одржување настава адаптиран на профилот и бројноста на аудиториумот или онлајн настава на основа на професионална платформа која го овозможува истото, со точна регистрација за присуство на обуката.
Сметководител, односно овластен сметководител, кој започнал со посета на часови за континуирано професионално усовршување во календарската 2017 и 2018 година, а кој поради прогласената вонредна состојба со коронавирусот, согласно со Уредбата со
законска сила за примена на Законот за вршење на сметководствени работи („Службен весник на Република Северна Македонија“ број 140/20) не можеле првиот тригодишен циклус на часови да го исполнат до 31 декември 2021 година, имаат можност часовите да ги дополнат до 31 декември 2024 година.
Сметководител, односно овластен сметководител, кој започнал со посета на часови за континуирано професионално усовршување во календарската 2017 и 2018 година е должен покрај исполнувањето на часовите од првиот циклус на обуки да ги исполни и часовите од вториот циклус на обуки одо крајот на 31 декември 2024 година со посета на 40 часа за сметководител и 60 часа за овластен сметководител.
Сметководител, односно овластен сметководител, кој започнал со посета на часови за континуирано професионално усвршување во 2019, 2020 и 2021 година е должен до започнување на третиот циклус обуки на овој член да исполни 40 часа за сметководител, односно 60 часа за овластен сметководител.
Сметководител, односно овластен сметководител кој ќе започне со посета на часови за континуирано професионално усвршување во 2022 година е должен до започнување на третиот циклус обуки да исполни 40 часа за сметководител односно 60 часа за овластен сметководител.
Сметководител, односно овластен сметководител, кој ќе започне со посета на часови за континуирано професионално усвршување во 2023 година е должен до започнување на третиот циклус на обуки да исполни 20 часа за сметководител, односно 30 часа за овластен сметководител.
Вториот циклус обуки за континуирано професионално усовршување започнува на 1 јануари 2022 година и завршува на 31 декември 2024 година.
Третиот циклус на обуки започнува на 1 јануари 2025 година.
Во Службен весник на РСМ бр. 173/2022 објавен е новиот Закон за вршење на сметководствени работи, кој започнува со примена од 09.08.2022 година.
Со Законот за вршење на сметководтвени работи, меѓу другото, се уредува кои лица можат да врши сметководствени работи и со кое право за потпишување на сите документи за финансиско известување.
Согласно член 31 од Законот , сметководител и/или овластен сметководител кој има уверение за сметководител или овластен сметководител од Институтот и е запишан во соодветниот регистар на Институтот во рамките на статусот кој го има, се стекнува со право за вршење на сметководствени работи, како и со право за потпишување на сите документи за финансиско известување кои произлегуваат од вршењето на сметководствените работи.
Сметководителот води трговски/деловни книги на обврзници за водење на сметководство, за трговци поединци, здруженија и фондации и/или составува и потпишува за нив годишна сметка и/или финансиски извештаи во хартиена или во електронски форма.
Овластениот сметководител води трговски/деловни книги на сите обврзници за водење на сметководство и/или составува и потпишува за нив, годишна сметка и/или финансиски извештаи во хартиена или електронски форма.
Сметководителот односно овластениот сметководител задолжително ги потпишува годишната сметка и даночните пријави за обврзникот за кој води трговски/деловни книги, при што го наведува датумот на нивното составување и потпишување и регистарскиот број под кој е евидентиран во Регистарот на сметководители и во Регистарот на овластени сметководители.
За сметководствените работи, обврзникот за водење на сметководство може да вработи вршител на сметководствени работи или сметководствен приправник, коj нема право за потпишување на годишни сметки и/или финансиски извештаи.
За целите на финансиското известување обврзникот за водење на сметководство може да вработи сметководител и/или овластен сметководител со полно работно време.
Обврзниците за водење на сметководство, кои согласно со Законот за трговските друштва се поврзани лица, може да вработат едно исто лице со скратено работно време.
Вработениот сметководител и/или овластен сметководител ги потпишува годишната сметка и даночните пријави само за обврзникот за водење на сметководство каде што е вработен или на него поврзани лица, при што го наведува датумот на нивното составување и потпишување, како и регистарскиот број под кој е евидентиран во Регистарот на сметководители и во Регистарот на овластени сметководители.
Обврзникот за водење на сметководство може со договор за вршење на сметководствени работи да ангажира трговец поединец – сметководител, трговец поединец – овластен сметководител или друштво за вршење на сметководствени работи кој поседува лиценца за работа издадена од Институтот.
Трговец поединец – сметководител може да склучи договор за вршење на сметководствени работи со самостоен вршител на дејност, заедница на сопственици на посебни делови на зграда, трговец поединец, здружение, фондација и приватна установа.
Трговец поединец – овластен сметководител може да склучи договор за вршење на сметководствени работи со сите обврзници за водење на сметководство, освен со јавно трговско друштво, командитното друштво, акционерското друштво и командитното друштво со акции.
Друштво за вршење на сметководствени работи склучува договор за вршење на сметководствени работи со сите обврзници за водење на сметководство.
Друштвото за вршење на сметководствени работи мора да има вработено најмалку еден овластен сметководител.
Трговец поединец – сметководител, трговец поединец – овластен сметководител или друштвото за вршење сметководствени работи во текот на важноста на договорот НЕ СМЕЕ да ги отстапи договорените работи на друг трговец поединец-сметководител, трговец поединец – овластен сметководител или на друштво за вршење сметководствени работи, без согласност на обврзникот за водење на сметководство.
Трговец поединец или трговско друштво може да врши сметководствени работи по добивање на лиценца за работа од Институтот, со извршен упис во соодветниот регистар на Институтот.
Сметководствени работи може да врши и странско физичко или правно лице од државите- членки на Европскиот економски простор кое ги исполнува условите за вршење сметководствени работи, односно има дозвола за вршење на сметководствени работи од надлежен орган на државата-членка на Европскиот економски простор, согласно со овој закон.
Сметководителот, овластениот сметководител, трговецот поединец -сметководител, трговецот поединец – овластен сметководител, односно друштвото за вршење сметководствени работи, се самостојни во вршењето на сметководствените работи.
Во Службен весник на РСМ бр. 173/2022 објавен е новиот Закон за вршење на сметководствени работи, кој започнува со примена од 09.08.2022 година.
Една од новините во законот е начинот на стекнување на статус на сметководител и овластен сметководител, кој се разликува од претходно утврдениот начин со Законот за вршење на сметководствени работи („Службен весник на РМ“ број 95/12, 188/13, 27/14, 154/15, 192/15, 23/16, 190/16 и 193/17).
Со статус на сметководител или овластен сметководител се стекнува лице кое положило испит за стекнување статус на сметководител или овластен сметководител и има најмалку две години работно искуство во вршење на сметководствени работи под менторство на сметководител и/или овластен сметководител.
Лицето кое сака да се стекне со статус на сметководител или овластен сметководител, до Институтот поднесува барање за полагање на испит за стекнување на статус сметководител, односно овластен сметководител .
Кон барањето за полагање на испит за стекнување статус на сметководител задолжително се доставува:
–уверение за завршено средно бизнис/економско образование или
–уверение за завршено више бизнис/економско образование (VI/1) степен;
–уверение за завршено тригодишно високо бизнис/економија образование, односно завршени студии според Болоњската декларација и има 180 кредити според Европскиот кредит трансфер систем (ЕКТС);
–уверение за завршено четиригодишно високо бизнис/економија образование (VII/1 степен), односно завршени студии според Болоњската декларација и има 240 кредити според Европскиот кредит трансфер систем (ЕКТС) и
–доказ за уплата на надоместокот за полагање испит за стекнување статус на сметководител.
Кон барањето за полагање на испит за стекнување статус на овластен сметководител задолжително се доставува:
–уверение за завршено тригодишно високо бизнис/економија образование, односно завршени студии според Болоњската декларација и има 180 кредити според Европскиот кредит трансфер систем (ЕКТС);
–уверение за завршено више бизнис/економија образование (VI/1) степен,
–уверение за завршено; четиригодишно високо бизнис/економија образование (VII/1 степен), односно завршени студии според Болоњската декларација и има 240 кредити според Европскиот кредит трансфер систем (ЕКТС) и
–доказ за уплата на надоместокот за полагање испит стекнување статус на овластен сметководител.
На лицата кои го положиле испитот за стекнување статус на сметководител, односно овластен сметководител, Институтот им издава уверение за сметководител, односно за овластен сметководител во рок од 15 дена од денот на полагањето на испитот.
Лицето кое има уверение за сметководител, односно уверение за овластен сметководител се запишува во Регистарот на сметководители, односно во Регистарот на овластени сметководители врз основа на поднесено лично барање до Институтот.
Полагањето на испитот за стекнување статус на сметководител, односно овластен сметководител, се спроведува според програма за полагање испит за стекнување статус на сметководител, односно овластен сметководител, која ја донесува Управниот одбор на Институтот по претходна согласност од Советот.
Предметите од програмата особено треба да ги опфатат следниве области:
– законска рамка во врска со изготвување годишни сметки и финансиски извештаи и на консолидирани годишни сметки и финансиски извештаи и меѓународни стандарди за финансиско известување;
– финансии и финансиска анализа и
– даноци и даночен систем.
Лице кое има лиценца за овластен ревизор може да се стекне со статус на овластен сметководител без полагање на стручен испит, при што треба да достави барање со прилог лиценца за овластен ревизор и доказ за платен надоместок за издавање уверение за овластен сметководител.
Во Службен весник на РСМ бр. 173/2022 објавен е новиот Закон за вршење на сметководствени работи, кој започнува со примена од 09.08.2022 година.
Со законот се уредуваат условите на вршење на сметководствени работи, субјектите кои вршат сметководствени работи, условите за стекнување со статус на сметководител и овластен сметководител, организацијата и работењето на Институтот на сметководители и овластени сметководители на Република Северна Македонија, основањето и надлежностите на Советот за унапредување и надзор над сметководствената професија на Република Северна Македонија, како и други прашања кои се однесуваат на вршењето на сметководствени работи.
Една од новините која се воведува со законот е основањето на Советот за унапредување и надзор на сметководствената профеција на Република Северна Македонија. Имено, во член 3 од Законот е утврдено дека заради унапредување и надзор на сметководствената професија, Владата на РСМ основа Совет за унапредување и надзор на сметководствената професија на РСМ како самостојно и независно регулаторно тело, со јавни овластувања утврдени со законот.
Согласно одредбите на законот, Советот ги врши следниве работи:
– донесува деловник за својата работа, годишна програма за работа, годишен финансиски план и годишен извештај за работењето на Советот;
– иницира контрола на трговци поединци-сметководители, трговци поединци овластени сметководители и друштвата за вршење сметководствени работи до Институтот на сметководители и овластени сметководители на Република Северна Македонија (Институтот);
– дава согласност на Статутот и другите акти на Институтот на сметководители и овластени сметководители на Република Северна Македонија; ја следи нивната примена и му укажува на Институтот на потребата од нивно изменување и дополнување;
– го следи спроведувањето на годишната и тригодишната програма за контрола преку извештаите од извршената контрола на Институтот;
– го следи спроведувањето на годишните програми за полагање испит и за континуирано професионално усовршување на Институтот;
– ја следи постапката за признавање на квалификации стекнати во странство, којашто ја спроведува Институтот;
– го следи и контролира извршувањето на контролата на квалитет од страна на Институтот и дава препораки за подобрување на спроведувањето на контролата на квалитет, а по потреба учествува во постапките на контролирање на друштвата за вршење на сметководствени работи и трговец поединец- сметководител, односно овластен сметководител;
– врши надзор над работењето на Институтот и изрекува мерки за констатирани неправилности и/или незаконитости;
– дава насоки на Институтот за прашања за кои е надлежен согласно со овој закон;
– ја следи примената на одредбите од овој закон и прописите донесени врз основа на овој закон и дава мислење на министерот за финансии за потребата за изготвување на измени и дополнување на истите;
– донесува годишен план за вработување на лица во стручната служба на Советот и
– врши други работи утврдени со овој закон и со статутот.
Советот го сочинуваат пет члена кои ги именува и разрешува Владата на РСМ, од кои еден е претседател и тоа:
– два члена на предлог на министерот за финансии;
– еден член на предлог на Македонската академија на науките и уметностите од редот на редовните професори на економските факултети во државата;
– еден член на предлог на Стопанската комора на Северна Македонија,Сојузот на стопански комори на Македонија и Стопанската комората на северозападна Македонија и
– еден член на предлог на Собранието на Институтот.
За претседател и член на Советот може да се предложи лице кое ги исполнува таксативно наведените услови во законот и тоа: да е државјанин на Република Северна Македонија, да има завршено високо образование од областа на економијата или правото, да не е вработен во Институтот и да не е член на ниедно извршно тело на истиот, да има најмалку пет години работно искуство во областа на сметководството или финансиите, да не е правосилно осудуван за кривично дело против јавните финансии, платниот промет, стопанството и службената должност и да не му е изречена забрана за вршење професија, дејност или должност.
За претседател и член на Советот НЕ МОЖЕ да се предложи лице кое е функционер кој раководи со државен орган или орган на државната управа и лице кое е носител на функција во органите на политичка партија и/или член на орган на надзор, орган на управување или кој било друг орган на правно лице од јавиот сектор основано од Владата на РСМ, односно од Собранието на РСМ.
Претседателот и членовите на Советот имаат право на месечен надоместок кој се обезбедува од средствата на Советот утврдени со годишниот финансиски план, во висина до 50% од една просечна месечна нето – плата исплатена во Република Северна Македонија во последниот месец од претходната година објавена од Државниот завод за статистика.
Административно-техничките работи поврзани со работењето на Советот ги врши стручна служба на Советот. Вработените во стручната служба на Советот кои вршат работи од административна природа, имаат статус на административни службеници, додека вработените кои вршат помошно-технички работи, имаат статус на помошно-технички персонал.
Владата на РСМ по барање, или по добиено известување од институцијата која ги предложила, може пред истекот на мандатот за кој се именувани претседателот и членовите на Советот да ги разреши ако:
– сами побараат и поднесат оставка до институцијата која го предложила,
– престанат да ги исполнуваат претходно наведените услови,
– ја прекршат обврската за заштита на личните и доверливите податоци и
– неоправдано отсуствуваат на три седници на Советот последователно или неоправдано отсуствуваат на пет седници во текот на една година.
Советот одлучува на седници, при што на седниците може да донесува одлуки од негова надлежност доколку се присутни мнозинството од вкупниот број на членови.
Работењето на Советот се финансира од:
– 3% од остварените вкупни приходи на ИНСТИТУТОТ,
– Буџетот на Република Северна Македонија и
– други приходи остварени во текот на работењето на Советот.
Со новиот Закон за спречување на перење пари и финансирање на тероризам (,,Службен весник на РСМ’’ бр.151/22), се редефинира опсегот на субјектите кои се задолжени да преземаат мерки и дејствија за спречување на перење пари и финансирање на тероризам.
Во член 5 од истиот, се утврдени субјектите кои имаат обврска да ги преземаат мерките и дејствијата за откривање и спречување на перење пари и финансирање на тероризам и тоа:
1) Финансиски институции и подружници, филијали и деловни единици на странски финансиски институции кои согласно со закон вршат дејност во Република Северна Македонија;
2) Правни и физички лица кои како деловна или професионална активност ги вршат следниве услуги:
а) посредување во промет на недвижности, вклучително и/или посредување при склучување на договори за закуп на недвижен имот само кога вредноста на месечниот закуп изнесува 10.000 евра или повеќе во денарска противвредност според средниот курс на Народната банка на Република Северна Македонија;
б) ревизорски и сметководствени услуги;
в) давање совети од областа на даноците или која било форма на помош, поддршка или совет, директно или преку друго лице во областа на даноците;
г) давање на услуги како инвестициски советник и
д) давање на услуги за организирање и спроведување на аукции;
3) Нотари, адвокати и адвокатски друштва кои вршат јавно овластување согласно со закон;
4) Приредувачи на игри на среќа кои согласно со закон приредуваат игри на среќа во Република Северна Македонија;
5) Даватели на услуги на трустови или правни лица;
6) Централен депозитар за хартии од вредност;
7) Правни лица кои вршат дејност на примање во залог на подвижни предмети и недвижности (заложувалници);
8) Лица кои тргуваат или дејствуваат како посредници во трговија со уметнички дела, вклучително кога активноста ја вршат уметнички галерии или аукциски куќи, а каде вредноста на поединечната трансакција или неколку поврзани трансакции изнесува 10.000 евра во денарска противвредност или повеќе според средниот курс на Народната банка на Република Северна Македонија;
9) Лица кои складираат, тргуваат или кои дејствуваат како посредници во трговија со уметнички дела, кога активноста се одвива во слободни зони и каде вредноста на поединечната трансакција или неколку поврзани трансакции изнесува 10.000 евра во денарска противвредност или повеќе според средниот курс на Народната банка на Република Северна Македонија и
10) Даватели на услуги поврзани со виртуелни средства. Исклучоци во однос на правни и физички лица кои вршат финансиски активности на повремена или ограничена основа.,
Субјектите од точка 8, 9 и 10 за прв пат се внесуваат во предметната законска регулатива.
Сите горе наведени субјекти кои вршат финансиски активности на повремена или ограничена основа и за кои со националната проценка на ризикот е утврден низок ризик од перење пари и финансирање на тероризам, не се должни да ги применуваат мерките и дејствијата за спречување на перење пари и финансирање на тероризам предвидени со овој закон, доколку се исполнети следниве услови:
– финансиската активност е споредна и директно поврзана со главната деловна активност,
– годишниот нето-промет од финансиската активност не надминува 100.000 евра во денарска противвредност според средниот курс на Народната банка на Република Северна Македонија или 5% од вкупниот годишен промет на субјектот,
– главна активност не е давање на ревизорски услуги, организирање и приредување игри на среќа, сметководствени услуги, услуги на даночен советник, активности на посредување во промет со недвижности, давање услуги на трустови или правни лица или нотарски и адвокатски услуги,
– највисокиот износ на трансакција по клиент и по поединечна трансакција без оглед дали се извршува како една или неколку трансакции кои изгледаат меѓусебно поврзани не смее да надминува 500 евра во денарска противвредност според средниот курс на Народната банка на Република Северна Македонија и
– финансиската активност се извршува само за лица кои се клиенти гледано од аспект на главната деловна активност и не е генерално достапна за јавноста.
Исклучоците не се применуваат на правни лица, трговци поединци или физички лица кои самостојно вршат дејност доколку вршат парични дознаки согласно со закон.
Субјектите кои ги исполнуваат условите да не применуваат мерки и дејствија за спечување на перење пари и финансирање на тероризам потребно е да поднесат барање до Управата. Кон барањето се доставува документација од која може да се утврди дека се исполнети утврдените услови и документација за спроведена проценка на ризикот од перење пари и финансирање на тероризам за секоја финансиска активност. По барањето, Управата донесува решение во согласност со одредбите на Законот за општата управна постапка. Решението е со важност од две години од денот на неговото донесување, а по истекот на важноста на решението, за изземање од примената на одредбите од овој закон, субјектот поднесува ново барање. Доколку околностите врз основа на кои се издава решението се изменат пред истекот на важноста на решението, субјектот е должен да ја извести Управата за овие промени во рок од 15 дена од денот на нивното настанување. Врз основа на ова известување или врз основа на други информации, Управата по службена должност донесува ново решение со важност од две години со кое го поништува претходното решение и одлучува за примена на одредбите од овој закон.
Нотарите, адвокатите и адвокатските друштва кои вршат јавни овластувања согласно со закон се должни да ги применуваат мерките и дејствијата за спречување на перење пари и финансирање на тероризам во случаите кога даваат правни услуги за нивните клиенти кои се однесуваат на следниве активности:
а) купување и продавање на недвижен имот и движен имот;
б) управување со пари, хартии од вредност или друг имот или средства на клиентот;
в) отворање и управување со сметки во банка, штедни влогови, сефови или сметки за тргување со хартии од вредност (анг. Securities accounts);
г) организирање на прибирање средства за основање, на работа или менаџирање на правни лица;
д) основање, работење или управување со правни лица или правни аранжмани, купување и продажба на правни лица или правни аранжмани како и која било форма на помош, поддршка или совет, директно или преку друго лице за целите на продажба или купување на правни лица или правни аранжмани.
Обврските кои произлегуваат од овој закон НЕ СЕ ОДНЕСУВААТ на адвокатите и адвокатските друштва кога вршат функција на одбрана и застапување на клиентот во судска постапка. Во овој случај адвокатите и адвокатските друштва, на барање на Управата, во рок од седум дена треба да достават образложение во писмена форма за причините поради кои не постапиле согласно со одредбите од овој закон.
Новина која се воведува е Регистарот на даватели на услуги поврзани со виртуелни средства кој во електронски облик го води Управара и го објавува на нејзината веб-страница.
Регистарот на даватели на услуги поврзани со виртуелни средства содржи:
1) назив на правниот субјект, седиште, електронска адреса, единствен матичен број (ЕМБС) и единствен даночен број (ЕДБ), датум на основање и шифра на дејност;
2) податоци за членовите на органот на управување (име и презиме, единствен матичен број или друг идентификациски број, адреса на живеалиште, односно престојувалиште, датум на раѓање и државјанство и својство во органот на управување);
3) опис за видот на услугите и активностите кои ги извршува во смисла на овој закон вклучувајќи доколку истите ги извршува со користење на криптомат/и;
4) податоци за домеинот преку кој давателот на услуги поврзани со виртуелни средства ја извршува професионалната и деловна активност доколку истата ја извршува преку електронска комуникациска мрежа (интернет) и
5) податоци и информации за воспоставени деловни односи со правни субјекти неопходни за вршење на активности на давател на услуги поврзани со виртуелни средства.
Давателите на услуги поврзани со виртуелни средства се должни да ја известат Управата дека вршат активности пропишани со овој закон во рок од 30 дена од денот на регистрацијата во Централниот регистар на Република Северна Македонија, односно 30 дена од денот на започнувањето на давањето на услуги поврзани со виртуелни средства на територија на Република Северна Македонија за даватели на услугите кои не се регистрираат во Централниот регистар на Република Северна Македонија и да му достават податоци, информации и документи од сигурни и независни извори. Доколку се сомнева во точноста на доставените податоци, Управата може во секое време да побара и дополнителни документи, податоци и информации за активностите и услугите на давателот на услуги поврзани со виртуелни средства. Давателите на услуги се должни дополнителните документи, податоци и информации за активностите и услугите поврзани со виртуелни средства да ги достават во рок од десет работни дена од денот на приемот на барањето
Согласно преодните и завршните одредби, одредбите од законот кои се однесуваат за новите субјекти, ќе отпочнат да се применуваат во рок од девет месеци од денот на влегување во сила на овој закон, при што во истиот рок треба да го усогласат своето работење согласно законот.
Со почит,
Книгоприма Консалтинг